از کد ایکائو، کد یاتا و کنوانسیون ورشو چه می دانید؟

رایج ترین اصطلاحات صنعت هواپیمایی

اگر شما هم از آن دسته کسانی هستید که زیاد به سفر با هواپیما می روید احتمالا هنگام خرید بلیط هواپیما نام کد یاتا و کد ایکائو به گوشتان خورده است! اما تصورتان از مفاهیم این کدها چیست؟ آیا تفاوت کد یاتا و کد ایکائو را می دانید؟

سازمان بین المللی یاتا

یاتا سازمان بین المللی حمل و نقل هوایی است که از چندین شرکت هواپیمایی تشکیل شده و در آوریل 1945 در شهر هاوانای کوبا احداث شده است. این سازمان در حقیقت جایگزین اتحادیه ترافیک هوایی بود و برای بررسی و حل مسائلی که در اثر گسترش سریع حمل و نقل هوایی به وجود آمد، بنیانگذاری شد. این سازمان انجمنی است غیردولتی، فرامرزی، بین المللی، غیر انحصاری و غیر سیاسی که در زمینه استاندارد کردن قیمتها، بلیط هواپیما و بارنامه ها و غیره فعالیت دارد. این سازمان در حال حاضر حدود 84% از ترافیک هوایی جهانی را به خود اختصاص می دهد.

از کد یاتا چه می دانید؟!

کافیست یکبار به بلیط هواپیما خود دقت کنید تا با واژه کد یاتا (IATA) مواجه شوید. این کد در واقع نشان دهنده فرودگاه مبدا و مقصد می باشد و متشکل از 3 حرف است. جالب است بدانید که این 3 حرف، برای شناسایی فرودگاه ها کاربرد دارد. این کد گذاری هر دو سال یکبار، توسط راهنمای کدگذاری یاتا منتشر می شود.  سازمان یاتا در حقیقت برای نظم بخشیدن و سازمان دادن به سفرهای هوایی و کنترل و نظارت آنها تاسیس شد.

انجمن یاتا برای تمامی فرودگاه ها کدی 3 حرفی تعریف نموده که برای شناسایی آن ها از سایر فرودگاه ها در سراسر دنیا کاربرد دارد. سازمان یاتا، انجمنی است فرامرزی که اولین بار با گردهم آمدن بیش از 260 شرکت هواپیمایی در شهر هاوانا کوبا راه اندازی شد. اما در حال حاضر دفتر مرکزی انجمن یاتا در مونترال کشور کانادا است. جالب است بدانید که کد یاتا تنها برای فرودگاه ها کاربرد ندارد؛ بلکه این سازمان ایستگاه های راه آهن را هم کدگذاری کرده است!

اهداف کدگذاری یاتا

همانگونه که گفته شد هدف از ایجاد و بنیان گذاری سازمان یاتا، حل مشکلات هوایی و نظم بخشیدن به سفرهای هوایی است.اما به طور کلی اهداف این سازمان را می توان اینگونه بیان کرد:

• به وجود آوردن مفهوم فرامرزی و ایجاد بستر مناسب برای همکاری بین شرکت های هواپیمایی مختلف در کشورهای دنیا
• نظارت بر کیفیت سفرها و هواپیماها، استاندارد نمودن خطوط هوایی و توسعه صنعت گردشگری
• همکاری با سازمان های هواپیمایی مختلف و ایجاد توافق نامه های همگاری بین سازمان های هواپیمایی

کدگذاری یاتا به چه صورت می باشد؟

کد شناسایی یاتا در صنعت هواپیمایی برای شناسایی موقعیت فرودگاه به کار می رود. این سازمان برای کدگذاری فرودگاه ها در حقیقت از حروف لاتین و از حرف A تا Z استفاده میکند. کدگذاری یاتا به چندین روش مختلف انجام می شود؛ اما اصلیت آن بهره گیری از سه حرف اول نام هر شهری می باشد. برای مثال کد یاتا فرودگاه مهرآباد تهران THR، کد یاتا زاهدان ZAH می باشد که از سه حرف ابتدانی استفاده شده، اما در برخی مواقع برای کدگذاری فرودگاه از ترکیب 3 حروف فرودگاه استفاده می شود مانند JNB برای کد ژوهانسبورگ!

جالب است بدانید که این کدگذاری و استفاده از حروف شهر،برای فرودگاه های کوچک و کم اهمیت است. در رابطه با شهرهای بزرگ دنیا و فرودگاه های مهم به صورت اختصاصی از حروف خود فرودگاه برای کدگذاری استفاده می کنند.

سازمان بین المللی ایکائو

ایکائو سازمان بین المللی هوانوردی غیرنظامی، نهاد تخصصی سازمان ملل متحد است که هدف از ایجاد این سازمان، هماهنگ سازی استانداردهای بین المللی پرواز و مدیریت خطوط هوایی در تمام دنیا بوده است. این سازمان بر اساس کنوانسیون شیکاگو در سال 1944 تاسیس شد. کنوانسیون شیکاگو و یا معاهده هوانوردی غیرنظامی، مهم ترین پیمان در زمینه هوانوردی است که به امضای کشورهای بسیاری از جمله ایران رسیده است. در واقع معاهده هوانوردی بین المللی کشوری توسط این سازمان تدوین می شود. این کنوانسیون با 192 کشور در سراسر جهان همکاری دارد و همواره در جهت ایجاد بستری مناسب برای پروازهای امن و مطمئن در تلاش است.

از کد ایکائو چه میدانید؟

حال که به تعریف دقیق و مختصری از سازمان یاتا و کد یاتا رسیدیم، نوبت کد ایکائو است! کد ایکائو نیز کدی فرودگاهی و متشکل از 4 حرف لاتین می باشد که برای شناسایی فرودگاه های جهان مورد استفاده قرار می گیرد. این کدها توسط سازمان بین المللی هواپیمایی مسافری برای فرودگاه های جهان تعریف شده و در سند ایکائو 7910 منتشر شده است.

تفاوت میان کد یاتا و کد ایکائو چیست؟

درست است که تا به اینجا مفهوم کد یاتا و کد ایکائو بسیار مشابه بوده، اما جالب است بدانید که این دو کد با یکدیگر تفاوت های عمده ای دارد. کد یاتا معمولا برای اهداف عمومی به کار می رود. برای مثال برای جدول ایرلاین ها، رزرو بلیط هواپیما، جابجایی بار و غیره از کد یاتا استفاده می شود. اما استفاده از کد ایکائو بسیار تخصصی تر است. در حقیقت از کد ایکائو برای کنترل ترافیک هوایی و برنامه ریزی های پرواز استفاده می شود. این کد همچنین برای شناسایی ایستگاه های هواشناسی، سرویس پرواز های بین المللی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. کد ایکائو در دسترس مسافران قرار ندارد و تنها بخش مراقبت پرواز به آن دسترسی دارند.

تفاوت دیگر آنها در نحوه ی کد گذاری است. همانگونه که گفته شد کد یاتا به صورت 3 حرف متشکل از حروف اول و یا ترکیبی از حروف شهر یا فرودگاه موردنظر می باشد. اما ساختار کد ایکائو به گونه ای دیگر است. کد ایکائو از 4 حرف تشکیل شده است. حرف اول نمایانگر قاره موردنظر است. حرف دوم نشان دهنده ی کشور است و حرف سوم و چهارم مربوط به فرودگاه می باشد.

البته برای چندین مورد هم استثنائاتی وجود دارد. جالب است بدانید که حروف J،I،X حروفی هستند که به عنوان حرف اول کد ایکائو استفاده نمی شوند. البته حرف X در کدهای داخلی در کشورهای مستقل و مشترک المنافع مانند روسیه برای شناسایی حوزه های هوایی نظامی و دولتی استفاده می شود، اما این حرف در کد ایکائو بین المللی مورد استفاده قرار نمی گیرد. حرف Q نیز در ارتباطات رادیویی بین المللی و سایر موارد غیرجغرافیایی کاربرد دارد.

ورشو؛ کنوانسیون بررسی اسناد حمل و نقل هوایی

از دیگر اصطلاحات و قوانین تصویب شده در صنعت هوایی، می توان کنوانسیون ورشو را عنوان کرد. این کنوانسیون در تاریخ 12 اکتبر 1929 توسط چندین نماینده کشورهای مختلف نوشته شد. هدف از تنظیم و تصویب نمودن ورشو، بررسی اسناد حمل و نقل هوایی؛ شامل بلیط مسافر، بارنامه هوایی می باشد.

به طور مثال در ماده های این کنوانسیون مشخص شده که بلیط هواپیما چه بخش ها و مشخصاتی از قبیل تاریخ و محل صدور، مبدا و مقصد، ساعت و غیره را داشته باشد. در ماده های دیگر از پیمان نیز مشخص شده که در صورت بروز خسارت برای کالاها و یا حتی مسافران، شرکت هواپیمایی و مسئول متصدی، چه وظایفی را بر عهده دارد. این کنوانسیون در حقیقت برای یکسان سازی و یکپارچه کردن قوانین مشخص در رابطه با حمل و نقل هوایی ایجاد شده است.