گردشگری ایران - انواع صنایع دستی ایران - ویژگی های صنایع دستی ایران

انواع صنایع دستی ایران و ویژگی هایشان

آلا خسروانی
20 خرداد 1396
1 دیدگاه
امتیاز این مطلب:
132 رای 4.55 / 5

ویژگی ها و انواع صنایع دستی ایران 

   تعریف صنایع دستی

صنایع دستی به مجموعه ای از هنرها و صنایع گفته می شود که عمدتا با استفاده از مواد اولیه ی بومی و انجام قسمتی از مراحل اصلی ی تولید به کمک دست و ابزار دستی موجب تهیه و ساخت محصولاتی می شود که در آن ذوق هنری و خلاقیت فکری صنعتگر سازنده به نحوی تجلی یافته است و همین عامل وجه تمایز اصلی این نوع محصولات از مصنوعات مشابه ماشینی و کارخانه ای است. در این مطلب همراه با سفرمی باشید تا با انواع صنایع دستی ایران و ویژگی های آن ها آشنا شوید.

ویژگی های صنایع دستی ایران

  • انجام بخشی از مراحل اساسی تولید توسط دست و ابزار وسایل دستی
  • حضور موثر، خلاق و تعیین کننده ی آسان در تولید هر محصول
  • تامین مواد اولیه از منابع داخلی
  • داشتن بار فرهنگی (استفاده از نگاره ها و رنگ آمیزی های بومی و سنتی)
  • عدم تشابه فراورده های تولیدی با یکدیگر
  • دارا بودن ارزش افزوده بالا
  • قابلیت توسعه در مناطق مختلف
  • قابلیت انتقال فنون طبق روش استاد و شاگرد

صنایع دستی ایران به لحاظ تنوع در راس همه ی ممالک جهان قرار دارد

انواع صنایع دستی ایران

  1. بافته های داری (فرش دستبافت) که شامل:

  • قالی: قالی تمام پشمی، پشم ابریشم، کرک ابریشم، گل ابریشم، ابریشمی، تمام ابریشمی
  • گلیم: دورو (ساده، پودبافت و تخت بافت) ، یک رو (سوماک، پود پیچ و سوزنی)، یک رو با ترکیبی از بافت های قالی و گلیم همچون گلیم نقش برجسته ی ایلام.
  • زیلو
  • گبه

2. دست بافته های دستگاهی (نساجی سنتی) که شامل:

  • جاجیم و جاجیم مانندها (جاجیم، جاجیمچه، گلیمچه ی متکاذین، چنته، موج، ماشته و اهرامی)
  • پلاس
  • پارچه ها
الف. پارچه های فاخر مانند: زری، مخمل، مخمل نقش برجسته، ترمه، دارایی، پارچه ی ابریشمی بافت کلات نادری، پارچه ابریشمی بافت قاسم آباد رودسر و شال ب. سایر پارچه ها مانند: عبا، برک کرباس، متقال، ارمک، شمد، شعر، احرامی، چادرشب، روفرشی، پرده ای و ...  

3. رودوزی های سنتی که شامل:

  • دوخت روی پارچه: سوزن دوزی، پته دوزی، بخارادوزی، نقش دوزی، نوار دوزی، ملیله دوزی، گلابتون دوزی، خوس دوزی، زرتشتی دوزی، قلاب دوزی

زرتشتی دوزی

گلابتون دوزی

  • دوخت داخل پارچه: چشمه دوزی، سکمه دوزی
  • الحاق مواد دیگر به پارچه: قیطان دوزی، ده یک دوزی، پیله دوزی، آجیده دوزی، منجوق دوزی، پولک دوزی، سکه دوزی، زغره دوزی، نقده دوزی، تکه دوزی

نقده دوزی

4. هنرهای فلزی که شامل:

دواتگری، حکاکی روی فلز، قلمزنی، مشبک کاری، ملیله کاری، زرگری، کوفته گری (طلاکوبی، نقره کوبی، مس کوبی)، چلنگری، ریخته گی، زیور سازی، آثار فلزی ترکیبی

5. میناسازی که شامل:

مینای نقاشی، مینای خانه بندی، مینای مرصع

6. سفالگری که شامل:

  • سفال بدون لعاب (سفالگری با دست، چرخ کاری، نقش برجسته سفالی)
  • سفال لعاب دار (سفال دوغابی، لعاب سازی، نقاشی روی لعاب، نقاشی زیر لعاب)
  • کاشی (هفت رنگ، معرق، زرین فام، مینایی، معقلی)
  • سفال مینایی
  • سفال زرین فام
  • خرمهره (که تنها در دو کارگاه و در شهر قم توید می شود)
  • بدل چینی
 

7. آبگینه که شامل:

  • انواع شیشه گری

8. هنرهای مرتبط با چوب که شامل:

خراطی، کنده کاری، سازسازی، آروسی سازی، مشبک کاری، گره چینی، سوخت روی چوب، درود گری، نازک کاری چوب، معرق-منبت، معرق چوب، منبت کاری خاتم سازی

9. هنرهای مرتبط با سنگ که شامل:

سنگ تراشی خراطی سنگ، معرق سنگ، حکاکی سنگ، مرصع مشبک سنگ فیروزه کوبی

10. نگارگری که شامل:

  • نگارگری کتاب و مرقعات (تذهیب، تشعیر و گل و مرغ)
  • طراحی سنتی (طراحی قالی و گلیم، طراحی قلمی، ترسیمات ناخنی، گره کشی)

11. چاپ های سنتی که شامل:

  • چاپ روی کاغذ (سنگی)
  • چاپ روی پارچه (قلمکار، کلاقه ای یا باتیک، گره خورده یا دارایی)
 

12. حصیر بافی که شامل:

بوریا بافی، چیغ بافی، مروار بافی، بامبو بافی

13. نمد مالی

14. پوستین دوزی

آثار چرمی که شامل:

  • سراجی و حکاکی روی چرم

15. رنگ سازی سنتی که شامل:

رنگ های گیاهی، حیوانی، معدنی، شیمیایی، مرکب سازی  

رنگرزی سنتی که شامل:

رنگرزی سنتی روی کاغذ، چوب، پشم، ابریشم، پنبه می باشد. منبع: کتاب شناخت صنایع دستی ایران، حسین یاوری